Onderstaande grafieken tonen de ontwikkeling van de omvang en verdeling van de woninghypotheken op de balans van financiële instellingen in Nederland.
Eind 2023 hadden Nederlandse huishoudens samen ruim € 815 miljard aan hypotheekschuld bij Nederlandse financiële instellingen (grafiek 1). Dat is ongeveer een kwart meer dan tien jaar geleden. Relatief ten opzichte van het bbp (grafiek 2) nam de hypotheekschuld bij Nederlandse financiële instellingen af van 100% begin 2012 tot 79% eind 2023. DNB verzamelt geen gegevens over woninghypotheken van Nederlandse huishoudens bij buitenlandse hypotheekaanbieders.
Banken zijn de grootste spelers op de hypotheekmarkt met een totaal uitstaand bedrag van ruim € 566 miljard eind 2023, oftewel 69% van het totaal.
De bancaire hypothecaire kredietverlening nam vanaf de jaren negentig tot de kredietcrisis sterk toe. Naast de sterke inkomensgroei droegen ook enkele structurele factoren bij aan de toename van de kredietverlening in deze periode, zoals:
De groei van de bancaire hypothecaire kredietverlening is sinds de kredietcrisis vertraagd. Dit komt onder meer doordat de belastingaftrek op aflossingsvrije hypotheken voor nieuwe afsluiters is beperkt en doordat aflossen in het algemeen populairder is onder huishoudens.
Een andere reden voor de beperkte groei van de bancaire hypothecaire kredietverlening, is dat institutionele beleggers (pensioenfondsen, verzekeraars en beleggingsinstellingen) sinds enkele jaren marktaandeel winnen. Terwijl de groei van de Nederlandse hypotheekschuld de afgelopen decennia grotendeels via banken verliep, komt de groei sinds 2014 voornamelijk door institutionele beleggers. Eind 2023 hadden institutionele beleggers voor ruim € 167 miljard aan hypotheken op de balans staan (16% van het bbp) en zijn daarmee na de banken de grootste hypotheekverstrekkers.
Bij de overige financiële instellingen (OFI's), die voor het grootste deel bestaan uit financieringsmaatschappijen en securitisatievehikels, is daarentegen sprake van een dalende tendens. De daling heeft te maken met enerzijds het feit dat banken woninghypotheken minder vaak securitiseren en anderzijds met strengere boekhoudregels, waardoor banken gesecuritiseerde woninghypotheken steeds vaker op hun eigen balans moeten laten staan (waardoor ze niet bij de OFI’s worden meegerekend). Ook de hogere investeringen in woninghypotheken door institutionele beleggers droegen daar enigszins aan bij omdat zij minder hypotheken securitiseren. Eind 2023 stond daardoor nog ruim € 83 miljard aan woninghypotheken op de balans van de OFI's, een afname van ruim de helft ten opzichte van het bedrag begin 2012.
Bij securitisaties worden leningen aan huishoudens en bedrijven gebundeld en als obligaties herverpakt via speciaal daarvoor opgerichte ondernemingen. In Nederland gaat het daarbij overwegend om woninghypotheken. Daarmee kunnen de oorspronkelijke kredietverstrekkers zoals banken middelen vrijspelen om bijvoorbeeld nieuwe leningen te verstrekken.
De ontwikkeling van de omvang en verdeling van de woninghypotheken op de balans van financiële instellingen in Nederland.
Bekijk het dashboard over Omvang en verdeling hypotheekmarktDe gemiddelde rente bij nieuw afgesloten hypotheken via banken is de afgelopen jaren gedaald. Dit wordt deels verklaard door het beleid van de ECB.
Bekijk het dashboard over Hypotheekrentes bankenDe ontwikkelingen in de vraag naar woninghypotheken op basis van een enquête gehouden onder Nederlandse banken.
Bekijk het dashboard over Vraag en aanbod van hypotheken (Bank Lending Survey)
Op donderdag 13 juni van 10.00-11.30 kunt u deelnemen aan de pilot van het WTP-webinar van DNB. Het onderwerp van dit eerste WTP webinar is ‘Onderbouwing van een evenwichtige transitie’.
Lees meer TRANSITIENIEUWS – Schrijf u nu in voor het WTP-webinar ‘Onderbouwing van een evenwichtige transitie’
DNB start op 14 mei met de publieke consultatie van de regeling tot wijziging van de Regeling specifieke bepalingen CRD en CRR in verband met de verlenging van een minimumvloer voor de risicoweging van leningen aan particulieren gedekt met hypotheken op onroerend goed in Nederland.
Lees meer Consultatie verlenging regeling risicoweging hypothecaire leningen 2024
DNB en acht andere autoriteiten en inspecties hebben op 11 april 2024 een samenwerkingsprotocol getekend in het kader van de Wet bescherming klokkenluiders. Het samenwerkingsprotocol is op 8 mei 2024 gepubliceerd in de Staatscourant.
Lees meer DNB tekent samenwerkingsprotocol Wet bescherming klokkenluiders
De Nederlandsche Bank publiceert een nieuw document dat financiële instellingen praktische handvatten geeft bij de vervulling van hun rol als poortwachter ter bescherming van de sector tegen financieel economische criminaliteit. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is de risicogebaseerde benadering.
Lees meer Resultaten consultatie Q&As en Good Practices Wwft
